|
Разумеется, без традиций нет и не может быть этнической общности. Культура, состоящая почти из одних традиций, может существовать долгие столетия (во всяком случае, могла еще несколько десятков лет назад), а культура, состоящая из одних новаций и заимствований – невозможна в принципе. Но нация по определению более "общительна", более открыта, чем этнос, она в гораздо большей степени живет будущим и настоящим, чем прошлым. Так что в современности национальная идея, построенная исключительно (или даже главным образом) на дне вчерашнем – традиции и особенно "тутэйшасці", обречена на провал. И вновь о национальной идее. Помимо экспансии, мессианства и т.д. национальная идея может основываться и на других задачах – например, объединения (российское "собирание земель") или воссоединения (например, ГДР и ФРГ, Северной и Южной Кореи и т.д.), но насколько актуальны ли они для нас? Вряд ли даже самым страстным апологетам ВКЛ сейчас придет в голову пытаться отвоевать его территории в прежних границах (я нашла нечто подобное в одном-единственном блоге. Но и там надежда была не на завоевание, а на "балтыйскiя гены"). То же – и еще в большей степени – касается восстановления СССР. В итоге – очередной парадокс: на интернет-страничках бурлят самые разные, порой полностью противоположные варианты национальной идеи (самый активный из них – "литвинский"), но в то же время постоянны сетования на ее "несформированность", "размытость" и т.д: "ёсць вельмі слабая беларуская нацыянальная ідэя, якая, ўласна, ніколі і не была моцнай: пакутуючы ад шматлікіх войнаў селянін ў саламяным брылі выклікае непараўнальна менш гонару за сваю нацыю, чым гераічны крылаты вершнік, або волат-вызваленец" [112]; "Што ж робіць беларускую ідэю непрыцягальнаю? Па-першае, несфармуляванасьць для беларускага народа гістарычнай місіі, разуменьня свайго месца пад сонцам… Па-другое, праблемай беларускай нацыянальнай ідэі ёсьць яе неагрэсіўнасьць" [127]; "Што тычыцца нацыянальнай беларускай ідэі, то яе крызіс навідавоку. Мне нават падаецца, што ідэі гэтае ніколі й не існавала – былі адно што чарнавыя праекты. Што сто год назад, што цяперака... Адсюль з’яўляюцца канцэпты крываў-ліцьвінаў, рускамоўных-беларускамоўных, праваслаўных-каталікоў (а зараз і пратэстантаў) і г.д. Яшчэ больш абуральным ёсць праект т.зв.“багемных нацыяналістаў”, заснаваны на існаванні “вясельнага куфару беларускай нацыі”, што стаіць на гарышчы і дзе змешчаны апошняя ісціна, нацыянальная ідэя, праект нацыянальнага Адраджэння і пабудовы нацыянальнай дзяржавы, крытэрыі беларускасці і г.д. Мы ж павінны проста адчыніць яго і дастаць нацыянальную ідэю" [132]. — 310 —
|